Με τον όρο Σύνδρομο Επαγγελματικής Εξουθένωσης (ΣΕΕ) περιγράφεται ένα αίσθημα εξάντλησης και απώλειας ενδιαφέροντος των εργαζομένων κατά την άσκηση της εργασίας τους.
Η επαγγελματική εξουθένωση προκαλείται , όταν η επένδυση που κάνει το άτομο στην εργασία του, τόσο συναισθηματική όσο και σε χρόνο, είναι δυσανάλογη σε σχέση με την ικανοποίηση που εν τέλει αντλεί. Με άλλα λόγια, υπερβολικές ώρες εργασίας, ψυχοπιεστικές συνθήκες, έντονο άγχος και χαμηλός βαθμός ικανοποίησης συντελούν στην δημιουργία επαγγελματικής εξουθένωσης.
Έμφαση επίσης θα πρέπει να δοθεί και στο ”φύλο” της ασθένειας . Καθώς σύμφωνα με την έκθεση της Σουηδικής Υπηρεσίας Κοινωνικών Ασφαλίσεων, ο κίνδυνος για τις γυναίκες να υποφέρουν από προβλήματα που σχετίζονται με το εργασιακό άγχος , την κατάθλιψη και την εξουθένωση είναι 41 τοις εκατό υψηλότερος από ό,τι για τους άνδρες.
Ο Herber Freudenberger, Αμερικανός ψυχολόγος, γερμανικής καταγωγής περιγράφει για πρώτη φορά το 1974 το σύνδρομο (ΣΕΕ) , μελετώντας την εξάντληση των επαγγελματιών ψυχικής υγείας στο εργασιακό τους περιβάλλον. Τώρα πια όμως είναι πια εκτεταμένο σε ποικίλους επαγγελματικούς κλάδους, αν όχι στους περισσότερους.
Συμπτώματα
Άτομα με burnout μπορεί να υποφέρουν από πονοκεφάλους, να αισθάνοναι ανεξήγητη κόπωση, να σκέφτονται αρνητικά και επικριτικά συνεχώς, να παρουσιάζουν ευερεθιστότητα και διαταραγμένο ύπνο (δυσκολία να αποκοιμηθούν ή να σηκωθούν το πρωί, ταραγμένο ύπνο, πρόωρη αφύπνιση). Το άγχος και η πίεση που αισθάνονται μοιάζουν να μην έχουν τέλος, ενώ συχνά αρρωσταίνουν και σωματικά, εφόσον η πνευματική κόπωση και η εξάντληση που νιώθουν, «ρίχνει» το ανοσοποιητικό σύστημα καθιστώντας τους ευάλωτους.
Επιπρόσθετα, η επαγγελματική εξουθένωση πυροδοτεί συναισθήματα ανεπάρκειας, αναξιότητας και απελπισίας. Τα άτομα εμφανίζουν μειωμένη αίσθηση προσωπικών επιτευγμάτων, νιώθουν πως δεν αντεπεξέρχονται πλέον το ίδιο ικανοποιητικά στην εργασία τους και η απόδοσή τους έχει πάρει την κατιούσα.
Αόρατη ασθένεια
Η εμφάνιση του συνδρόμου κόπωσης , μιας ασθένειας αόρατης και με μη παθολογική αιτιότητα , γενναέι το εύλογο ερώτημα: γιατί η εμφάνισή της και η εξάπλωσή της γίνεται ακριβώς τώρα; Σε αυτήν την κοινωνικοιστορική πολιτική περίοδο.
Οι άνθρωποι που έρχονται σε θεραπεία , για να βγουν από το επαγγελματικό τους αδιέξοδο, μοιάζει να διηγούνται μια ιστορία με κοινά μοτίβα.Οι κοινοί αυτοί τόποι έχουν σύνδεση με τα αυξημένα επίπεδα στρες στον επαγγελματικό χώρο.
Καλούμαστε για άλλη μια φορά με εργαλείο την εξελικτική συστημική προσέγγιση να πλαισιώσουμε την ασθένεια της εποχής μας ως προσωπικό γεγονός μέσα στις κοινωνικές συνθήκες που την ευνοούν. Γιατί τα αίτια της κόπωσης δεν αφορούν μόνο την ιδιοσυγκρασία του εργαζόμενου αλλά και στο πως ορίζεται και διαμορφώνεται σε κοινωνικό , κρατικό και παγκόσμιο επίπεδο ο χώρος εργασίας.
Αναφέρω συνοπτικά κάποιες πιθανές αιτίες που δεν σχετίζονται με τον χαρακτήρα του εργαζόμενου: το επιβαρυντικό περιβάλλον εργασίας ,οι ελλιπείς πολιτικές υγείας,οι υψηλές απαιτήσεις, η κουλτούρα του εργασιακού χώρου που ευνοεί τον εσωτερικό ανταγωνισμός, η έλλειψη προσωπικού.
Συνεπώς, δεν μπορούμε να κατανοήσουμε την ατομική εμπειρία των ανθρώπων , με άλλα λόγια την εργασιακή τους εξουθένωση, αν δεν κάνουμε τις απαραίτητες συνδέσεις των ”προσωπικών” τους αφηγήσεων με την πραγματικότητα και τη συλλογική πρακτική που τις περιβάλλει.
