Τα αποδημητικά πουλιά κάθε χρόνο φεύγουν από τον ένα τόπο και πάνε στον άλλον, ταξιδεύοντας πολύ μεγάλες αποστάσεις αναζητώντας πιο θερμές χώρες σε εντελώς ξένα και μη γνώριμα μέρη.
Η ακριβής μετάφραση της έκφρασης αποδημητικά πτηνά στα αγγλικά (όπως και σε άλλες γλώσσες) είναι Migratory Birds , όπου Migration σημαίνει μετανάστευση.
Ανέκαθεν στη φύση η μετανάστευση αποτελούσε μία σημαντική δυναμική της επιβίωσης. Η επιβίωση του κάθε είδους αφορά την καλύτερη ποιότητα και ποσότητα τροφής, τις περιβαλλοντικές συνθήκες και το γενικότερο οικοσύστημα όσο αφορά τους κυνηγούς και την ευκολία εγκατάστασης και δημιουργίας φωλιάς και αναπαραγωγής.
Από την πρώτη του εμφάνιση το ανθρώπινο είδος ζει κοινωνικά. Η κοινωνική συμβίωση είναι χαρακτηριστικό της ανθρώπινης φύσης, όπως είπε ο Αριστοτέλης.
Θα μπορούσαμε να μεταφράσουμε όλες αυτές τις συνθήκες για τον άνθρωπο λοιπόν ως την ανάγκη να ανοίξουν τα φτερά τους αναζητώντας καλύτερη εργασία, κατοικία, ερωτική ζωή, δημιουργία οικογένιας και γενικότερης κοινωνικοποίησης για όχι μόνο ως μέσο απόκτησης των παραπάνω αλλά και για λόγους διασκέδασης και ευημερίας.
Μετέπειτα μέχρι και σήμερα , η οικονομική κρίση και η ανισότητα όπως επίσης κοινωνικοπολιτικές αντιθέσεις οδήγησαν πολλούς νέους αλλά και οικογενιάρχες στην αναζήτηση μίας νέας αρχής αναζητώντας και προσπαθώντας την ένταξη τους σε καινούργιες χώρες με κοινωνίες όπου ευελπιστούσαν να τους βοηθήσουν να ολοκληρώσουν τα όνειρα ζωής τους.
Η απόφαση για μετανάστευση προέρχεται από μια αντιληπτή έλλειψη προοπτικών που έχει ένα άτομο στη χώρα του. Κάθε άτομο που μεταναστεύει βιώνει συναισθηματική απώλεια, αλλά εμπνέεται με την ελπίδα να βρει τον πρώτο παγκόσμιο παράδεισο για τον οποίο συχνά γνωρίζουν τόσο λίγα.
Ανάμεσα σε όλες τις αλλαγές που πρέπει να αντιμετωπίσει ένας άνθρωπος καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής του, λίγες είναι τόσο μεγάλες και πολύπλοκες όσο αυτές που λαμβάνουν χώρα κατά τη διάρκεια της μετανάστευσης. Πρακτικά όλα όσα περιβάλλουν τον άνθρωπο που μεταναστεύει αλλάζουν.
Οι πτυχές που κυμαίνονται από τη διατροφή, τις οικογενειακές και κοινωνικές σχέσεις έως το κλίμα, τη γλώσσα, τον πολιτισμό και την κατάσταση υπόκεινται σε αλλαγές.
Οι Έλληνες έχοντας αποκτήσει μεγάλη αγάπη και περηφάνεια για την χώρα τους, μέσα από την παιδεία και την μόρφωση αλλά και τις ιστορίες των προγώνων τους έρχονται αντιμέτωποι με την σκληρή συνειδητοποίηση ότι η χώρα που τόσο αγαπούν, η πατρίδα που τους μεγάλωσε , δεν μπορεί πλέον να τους προσφέρει τα εργαλεία για να πραγματοποιήσουν τα όνειρα τους.
Οι αλλαγές που θα αντιμετωπίσουν στις νέες χώρες που θα προσπαθήσουν να εγκατασταθούν είναι πολλές φορές σε μεγάλη αντίθεση με τις ηθικές αρχές και αξίες που μεγάλωσαν.
Το ελληνικό και φιλόξενο πνεύμα δυσκολεύεται να καταλάβει ότι ο ανοιχτός χαρακτήρας και το μεσογειακό ταπεραμέντο συχνά μπορεί να θεωρηθεί αγένεια ή ενοχλητικό. Έτσι ίσως αρχικά να ξεκινίσει να κλείνεται στον εαυτό του μέχρι να δοκιμάσει, να πειραματιστεί και να ανακαλύψει την χρυσή γραμμή.
Τα αγγλικά που στην Ελλάδα ήταν πολύ καλά και αρκετά μέχρι και να βρει δουλειά σε τουριστική σεζόν αρχίζουν να φαίνονται ελλειπή και μέσα από τη βαθύτατη ανάγκη της ελληνικής κουλτούρας για κοινωνικοποίηση να αποτελέσει εμπόδιο. Η δυσκολία της εκμάθησης της γλώσσας που ομιλείται στην χώρα που έχει αποφασίσει να μετακομίσει ίσως πολλές φορές προκαλέσει επίσης έλλειψη αυτοπεποίθησης αλλά και φραγμό σε ίσες ευκαιρίες στην επαγγελματική δραστηριότητα.
Έθιμα που έχουν αναπτυχθεί στην Ελλάδας λόγω της καλοκαιρίας και της ευκολίας επίσκεψης της υπαίθρου δεν μπορούν να εφαρμοστούν πάντα με συνέπεια την μη ολοκλήρωση ενός εορτασμού που αποτελεί σημαντικό μέρος της κουλτούρας, όπως παραδείγματος χάρη το Πάσχα.
Πολλοί ίσως θα προτιμήσουν αρχικά να μην αναζητήσουν κοινωνικές σχέσεις με ομογενείς ή δραστηριότητες σε ίσως κοινότητες που υπάρχουν στην πόλη τους, σε μία προσπάθεια να αναμιχθούν επιτυχώς με την κυρίαρχη ομάδα, δημιουργώντας μία πεποίθηση ότι δεν πρέπει να είναι σε επαφή με Έλληνες γιατί ίσως παρασυρθούν σε θέματα δραστηριοτήτων αλλά και φοβούμενοι ότι άνεση της επικοινωνίας στην ελληνική γλώσα ίσως αποτελέσει φραγμό στην εκμάθηση της νέας κυρίαρχης γλώσσας.
Η μοναδικότητα της μεταναστευτικής εμπειρίας έγκειται στο γεγονός ότι είναι μια ψυχοκοινωνική διαδικασία απώλειας και αλλαγής, η οποία είναι γνωστή στην ψυχιατρική της μετανάστευσης ως διαδικασία θλίψη. Το πένθος θεωρείται ως ένας τύπος άγχους που χαρακτηρίζεται από την ένταση και τη διάρκειά του. Η διαδικασία της μετανάστευσης έχει εξηγηθεί μέσω ενός μοντέλου που αποτελείται από επτά θλίψεις (απώλειες) που προκαλούν αγωνία που θα βιώσει ένα άτομο με την πάροδο του χρόνου: οικογένεια και φίλοι, γλώσσα, πολιτισμός, πατρίδα, απώλεια θέσης, απώλεια επαφής με την εθνική ομάδα και έκθεση σε φυσικούς κινδύνους
Επιπλέον, η διαδικασία του μεταναστευτικού πένθους είναι μερική, καθώς το θέμα του πένθους δεν εξαφανίζεται πραγματικά (σε αντίθεση με το πένθος για τον θάνατο ενός αγαπημένου προσώπου) και επαναλαμβάνεται, καθώς η επαφή με τη χώρα προέλευσης θα μπορούσε να αναζωογονήσει τους δεσμούς. Οι δυσκολίες στην έκφραση της θλίψης μπορεί να προκαλέσουν ψυχολογικά προβλήματα. Αυτές οι δυσκολίες εντείνονται όταν η μετανάστευση πραγματοποιείται υπό αντίξοες συνθήκες. Η υποδοχή στη νέα χώρα είναι καθοριστική για την πλήρη και επιτυχή επεξεργασία της διαδικασίας του πένθους.
Η διαδικασία της μετανάστευσης μπορεί να προκαλέσει ποικίλα ψυχολογικά προβλήματα που σχετίζονται με: τη διαπραγμάτευση απώλειας και αποχωρισμού από τη χώρα καταγωγής, μέλη της οικογένειας και οικεία ήθη και έθιμα. έκθεση σε νέο φυσικό περιβάλλον και την ανάγκη πλοήγησης σε άγνωστες πολιτισμικές εμπειρίες.
Η ψυχολογική υποστήριξη ενός ατόμου που προσπαθεί να δημιουργήσει μία κανούργια ζωή είναι πολύ σημαντική και ξεκινάει με πολύ μικρά βήματα όπως τόνωση της αυτοπεποίθησης του , υπενθύμιση των ονείρων του και των αναγκών του σε μία προσπάθεια κατανόησης ότι η κυρίαρχη ομάδα της χώρας όπου διαμένει δεν έχει κάτι λιγότερο ή κάτι παραπάνω από εκείνον.
Σε συνέχεια θα εξερευνήσουμε μία μία κάθε πτυχή δυσκολίας στη ζωή ενός μετανάστη είτε ως άτομο είτε ως μέλος μιας οικογένιας.
Ξεκινώντας για το πως η έλλειψη γνώσης της γλώσσας επηρεάζει ψυχολογικά το άτομο και πως αυτό μπορεί να διορθωθεί.
Λιάνκα Κάρμη
Ψυχολόγος ΒSc – Ψυχαναλυτική Ψυχοθεραπεύτρια
Βιογραφικό Σημείωμα:
Η Λιάνκα Κάρμη γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Αθήνα και στην Ζάκυνθο.
Σπούδασε κοινωνικές επιστήμες και εγκληματολογία στο The Open University of UK με σκοπό να συνεχίσει τις σπουδές της στην ψυχολογία , όπου και ολοκλήρωσε τις σπουδές της στο τμήμα Applied Psychology (Bachelor of Science ) – Derby University .
Έπειτα συνέχισε την εκπαίδευση της και την προσωπική της ανάλυση στην Ψυχαναλυτική Ψυχοθεραπεία και στη Διαχείριση Συναισθηματικού ,Ψυχικού Τραύματος.
Το ενδιαφέρον της για την ψυχική ευημερία και η συνεχόμενη επιθυμία γνώσεων στο τομέα της ψυχολογίας ολοκληρώνονται με σεμινάρια σε Ινδία, Γερμανία και Σουηδία με κεντρικούς άξονες το άγχος, τις σχέσεις, την σεξουαλικότητα, τις οικογενειακές σχέσεις, το παιδί, την κακοποίηση, την θεραπεία τραύματος, την μητρότητα, την υπογονιμότητα, την συμβουλευτική ζεύγους, άγχος, μετανάστευση, διατροφικές διαταραχές και την πνευματικότητα.
Εστιάζει στην προσωποκεντρική και ψυχαναλυτική ψυχοθεραπεία διαλόγου, με στόχο την ευημερία και ευεξία του θεραπευμένου στην καθημερινότητα του σε σχέση με τον εαυτό του και τις διαπροσωπικές του σχέσεις, όπου ο θεραπευτής δεν λαμβάνει τον ρόλο της αυθεντίας αλλά του καθοδηγητή.
