Πολλοί νεότεροι άνθρωποι πια χαρακτηρίζουν τις λυπημένες τους φάσεις ως ”καταθλιπτικές ”,ενώ αντίθετα παλαιότερα δεν θα χαρακτηρίζαμε εύκολα καταθλιπτικές τις στιγμές μας, παρά μόνο αν τις συνδέαμε με μεγάλες απώλειες και μακροχρόνιες μελαγχολίες.
Τώρα η κατάθλιψη μας είναι πιο οικεία και πιο συνηθισμένη. Ακόμη σαφώς μας τρομάζει η απειλή της και ίσως τελικά αυτό που μας απωθεί περισσότερο να είναι η οικειότητα που έχουμε πια μαζί μας.
Για να βάλουμε όμως σε ρεαλιστικά πλαίσια την κατάθλιψη ως ψυχική ασθένεια θα είναι καλό να ειπωθεί πως σε όλες τις εποχές οι άνθρωποι υπέφεραν από τη συμπτωματολογία της κατάθλιψης. Πολλοί από τους ασθενείς κατέληγαν και καταλήγουν σε ιδρύματα και βέβαια κάποτε οι καταθλιπτικοί ασθενείς ήταν και εν δυνάμει αυτοκτονικοί.
Θυμίζω το όνομα του ποιητή Κώστα Καρυωτάκη , ως ενός μελαγχολικού αλλά και σπουδαίου λογοτέχνη που τα γραπτά του αποπνέουν την αίσθηση του μάταιου, του χαμένου και της αντιηρωικής πλευρά της ζωής. Έννοιες και αποχρώσεις των συναισθημάτων που γεννάει η κατάθλιψη.
Θα μπορούσα να σταθώ αρκετά και στην ετυμολογία της λέξης αλλά θεωρώ πως έχει μεγαλύτερη αξία να δούμε το αίσθημα της κατάθλιψης στο σήμερα, στην εποχή που διανύουμε και στα σημερινά νοήματα που την ντύνουν. Καμιά ψυχική ασθένεια δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί σωστά στο ντιβάνι του ψυχοθεραπευτή , αν δεν εξεταστεί στο εδώ και στο τώρα της εποχής της. Σύμφωνα με την Εξελικτική Συστημική Προσέγγιση είναι οι ατομικές συμπεριφορές, οι προσωπικές μας ψυχικές δυσφορίες τα κυοφορούντα κουκούλια των κοινωνικών επιταγών.
Ζούμε άραγε με σε μια κοινωνία που έχει καταθλιπτικά συμπτώματα, όπως οι πολίτες της; Μήπως η μοναξιά και η αποξένωση, οι επιταχυμένες ζωές με τη συρροή εμπειριών που δεν προλαβαίνουν να καταλαγιάσουν και να γίνουν γνώση , η αίσθηση μας πως το μέλλον είναι αβέβαιο , όσο ποτέ άλλοτε, η παρακμή του καπιταλιστικού συστήματος που αρχίζει και τρώει τα ίδια τα γρανάζια του, η προσφυγιά της κλιματικής αλλαγής και μια τεχνολογία που θαυματουργεί στις μέρες μας αλλά που μπορεί να γίνει και ασκός του Αιόλου με την τεχνητή νοημοσύνη είναι λίγα από τα σημάδια που θα μπορούσαν να προκαλούν στο σημερινό άνθρωπο θλίψη, μελαγχολία και υπαρξιακή αβεβαιότητα.
Βάζοντας λοιπόν η ψθχοθεραπεία σε ένα διερυμένο φακό δύο συστατικά: τις προσωπικές απώλειες του ατόμου αλλά και το κοινωνικό του πλαίσιο που δημιουργεί τη δυσφορία της θλίψης, προτείνει στον θεραπευόμενο/η τη συναισθηματική ανάταξη που μπορεί να ζωντανέψει τη σβησμένη επιθυμία και βούληση. Εκεί που το άτομο συναντάει τη γκάμα των συναισθημάτων του ως εμπειρίες αφυπνιστικές και χρήσιμες για τον αναστοχασμό της επόμενης μέρας.Αλίμονο αν δεν μπορούμε να θλιβούμε για τις απώλειες μας κι αλίμονο αν δεν ξανασυνδεθούμε με τον κύκλο της ζωής.
Η κατάθλιψη τρυπώνει εκεί που ο άνθρωπος δεν θρηνεί τις απώλειες του, μικρές και μεγάλες, όταν δεν αποχαιρετά και δεν κηδεύει τους μικρούς θανάτους του και αποφεύγει να δει υπαρξιακή βαρύτητα της ζωής.
Μέσα από τη βίωση της κατάθλιψης ως ένα ακόμη πρόσωπο του ανθρώπινου ψυχισμού που θέλει φροντίδα και την προσωπική μας ευθύνη, βρίσκει ο άνθρωπος την δύναμη να επαναπροσδιορίσει τη στάση του , τις πεποιθήσεις και τις αλλαγές που ίσως τολμήσει να κάνει και προσωπικά και κοινωνικά.
